Przestrzeń końca czasu” to wieloetapowy projekt badawczy mający na celu poszerzenie wiedzy na temat stopnia zachowania cmentarzy żydowskich na Huculszczyźnie (inwentaryzacja i dokumentacja zachowanych obiektów).

Podstawowym założeniem planowanego zadania jest również stworzenie warunków do efektywnej ochrony i popularyzacji spuścizny kulturowej, obejmującej dziedzictwo wielonarodowościowej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, pozostałej na obszarach należących obecnie do suwerennych państw sąsiadujących z Polską.

Realizacja zadania w kilku etapach ma na celu skompletowanie różnorodnych materiałów pozwalających na stworzenie pełnej dokumentacji stopnia zachowania cmentarzy żydowskich na Huculszczyźnie.

Zadanie zostanie zakończone opracowaniem i wydaniem publikacji, a także wystawą fotograficzną prezentowaną m.in. w Polsce i na Ukrainie.

Projekt „Przestrzeń końca czasu. Inwentaryzacja cmentarzy żydowskich na Huculszczyźnie (Ukraina)” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Dziedzictwo kulturowe – Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą.

Pierwszy etap realizacji projektu podzielony został na dwie części:

Kwerenda archiwalna, muzealna, instytucjonalna (wyznaczenie obszaru badań terenowych) oraz utworzenie strony internetowej projektu:
Celem kwerendy było wstępne wyznaczenie obszaru badań terenowych na Ukrainie w regionie Huculszczyzny oraz nawiązanie kontaktów z lokalnymi instytucjami. Dodatkowo utworzona została strona internetowa projektu: http://przestrzenkoncaczasu.pl/, dzięki której autorzy projektu mają możliwość informowania o sposobie realizacji jego poszczególnych etapów oraz zamieszczanie zgromadzonej dokumentacji.
Badania terenowe na Ukrainie (Huculszczyzna):
Badania terenowe w ramach pierwszego etapu realizacji projektu rozpoczęły się konsultacjami muzealno-instytucjonalnymi, które miały miejsce w okresie sierpień-wrzesień 2016. Konsultacje wiązały się z bezpośrednią współpracą m.in. z Lwowskim Muzeum Historycznym oraz z Narodowym Muzeum Sztuki Ludowej Huculszczyzny i Pokucia w Kołomyji. Dodatkowo przeprowadzone zostały objazdy terenowe na Huculszczyźnie wraz z wywiadami z miejscową ludnością celem dookreślenia miejsc pochówku Żydów na terenie Huculszczyzny oraz lokalizacji zachowanych cmentarzy w tym regionie. W wyniku przeprowadzonych badań dokonane zostało wyznaczenie nekropolii w miejscowościach: Iltsi, Peczeniżyn, Kołomyja, Kuty, Kosowa, Jabłonowa. Udokumentowano stan zachowania dwóch wyznaczonych cmentarzy (Iltsi, Peczeniżyn). Zinwentaryzowanych zostało, w formie elektronicznej, 100 obiektów, dla których stworzono karty, stanowiące początek bazy ewidencyjnej.

.I etap pozwolił na:

 >> nawiązanie kontaktów muzealno- instytucjonalnych zarówno w Polsce jak i na terenie Ukrainy

>> nawiązanie kontaktów z ludnością zamieszkującą tereny objęte badaniami

>> zlokalizowanie miejsc pochówku Żydów w pięciu miejscowościach  na terenie Huculszczyzny

>> utworzenie  szczegółowej dokumentacji  100 macew znajdującej się w miejscowościach Iltsi i Peczeżynin

>> zebranie materiałów potrzebnych do realizacji następnych etapów projektu.

Lokalne instytucje okazały się niezwykle pomocne. Napotkani informatorzy – miejscowa ludność- po przełamaniu pierwszych oporów chętnie udzielała informacji  a także sama angażowała się w poszukiwania miejsc pochówku. Podawali nie tylko informacje na temat niemieckich pogromów Żydów podczas II Wojny Światowej, ale tez starali się przywołać zasłyszane wspomnienia z życia codziennego Żydów na terenie Huculszczyzny przed wybuchem wojny. Autorzy projektu zakładają iż kolejne etapy pozwolą na zgromadzenie obszernej wiedzy na temat zachowanych cmentarzy żydowskich na terenie Huculszczyzny.

W 2017r. kontynuowaliśmy działania inwentaryzacyjne na Huculszczyźnie, w wyniku których powstało 200 kart inwentaryzacyjnych kolejnych obiektów. Dodatkowe informacje dostępne sa pod adresem: przestrzenkoncaczasu.pl